Srbija na današnji dan 8. septembar

Kralj Dušan Stefan Nemanjić :: episkop Visarion Pavlović :: Jovan Hadžić pisac ::  Dimitrije Stamenković ::  Karolj Ač književnik :: Želimir Žilnik, filmski reditelj :: FSL :: Republiku Srpsku i Muslimansko-Hrvatsks Federacija :: Studentski pokret Otpor ::Miodrag Vartabedijan Varta, akademski slikar

8. septembar kroz istoriju

1331. - Krunisan je srpski kralj Dušan Stefan Nemanjić (Zeta, oko 1308 — 20.12.1355).
Srpskog velmožu Dušana Stefana Nemanjića, sina kralja Stefana Dečanskog, arhiepiskop Danilo Drugi krunisao na državnom saboru u gradu Svrčin /u južnom delu Kosova/ u 23. godini života za kralja Srbije. 
Stefan Uroš IV Dušan — najmoćniji vladar iz srpske dinastije Nemanjića i prvi srpski car.
Za kralja krunisan 8. septembar 1331. godine u Svrčinu, za cara 16. april 1346. u Skoplju .

Za vladavine kralja, a potom cara Dušana, srpska srednjovekovna država dostiže svoj zenit: teritorijalno, ovaj potomak Stefana Nemanje bejaše osvojio "dve trećine Balaknskog poluostrva", "devet desetina vizantijskog carstva". U XIV veku, piše S. Ransimen, "car Stefan Dušan bio je možda najmoćniji vladalac u Evropi": pošto bejaše zauzeo Epir, Tesaliju, Etoliju i Akarnaniju, njegova država prostirala se "od Dunava do Korintskog zaliva, i od Jadrana do Jegejskog mora" (G. Ostrogorski). 

Vizantiji bejahu preostali jedino Trakija, skoro opustela i izmučena dugogodišnjim ratom, Solun i Carigrad. Poslednjih godina vladavine cara Dušana, njegova osnovna politička želja bila je osvajanje Carigrada. 


Teritorija Srbije za vreme vladavine Dušana Silnog
Teritorija Srbije za vreme vladavine
Dušana Silnog
Više puta ponovljeni predlozi Mlecima da uđu u koaliciju s njim, nisu prihvaćeni: bez učešća ratne flote (koju nije imao), Carigrad je bio neosvojiv. Iako se gordo potpisivao sa "Stephanus redž.... fere totius imperii Romanie dominus" ("...gospodar skoro celoga carstva Romanije < Vizantije> "), ili "car Srbljem, Grkom, Blgarom i Arbanasom", "car Srbije i Romanije, despot od Arte, grof od Vlahije", Stefan Dušan nije imao moći ni dovoljno istorijskog "vremena" da višedecenijski nemanjićki san (počevši od kralja Stefana Uroša II Milutina) dogradi u stabilno državno zdanje: carstvo koje će uspešno zameniti hiljadugodišnju Vizantijsku imperiju na Balkanu. 

Smrt je pretekla ovog vladara u njegovim ambicioznim planovima: umro je relativno mlad, u četrdeset i osmoj godini života. Izvanredni vojni i politički uspesi Stefana Dušana, ostvareni u kratkom vremenu, nisu mogli da budu praćeni odgovarajućim procesom ekonomskog, privrednog i kulturnog uobličenja i učvršćenja srpsko-grčke zajednice: stoga je njegova državna tvorevina bila tako kratkoveka. 

Posle njegove smrti, srspko carstvo se raspalo na državice koje su vodili oligarski: brojne parcijalne interese nije više mogao ujediniti nijedan steg, nijedna moćnija vlasteoska kuća.

1731. - Bački episkop Visarion Pavlović u Novom Sadu otvorio latinsko-slovensku školu, koja je imala odlike niže realne gimnazije. 
Visarion Pavlović u Novom Sadu otvorio latinsko-slovensku školu
Ova obrazovna institucija nastavila je svoj rad do 1789. godine kada je postala državna gimnazija za sve veroispovesti. U njoj je jedno vreme predavao i Jovan Rajić. Knjige su dobavljane uglavnom iz Rusije zbog sličnosti jezika.
 Ova škola je početkom pete decenije 18. veka, 1740. ili 1741. g., u vreme kada je on podigao prvu reprezentativnu rezidenciju bačkih episkopa u Petrovaradinskom šancu, prerasla  u Duhovni kolegijum za mlade bogoslove, svojevrsnu duhovnu akademiju – prvu srpsku viokoobrazovnu instituciju.  
Dionisije Novaković profesor filosofije i teologije, Jovan Rajić teolog i istoričar, Zaharija Orfelin, pesnik, istoričar, bakrorezac, barokni prosvetitelj, graver, kaligraf i pisac udžbenika.

1799. - Rođen srpski pisac, prevodilac i političar Jovan Hadžić, poznat i kao Miloš Svetić, autor "Građanskog zakonika kneževine Srbije".
Osnivač je i prvi predsednik Matice srpske (Matica srpska je naučno, književno i kulturno društvo sa sedištem u Novom Sadu.), dopisni član Društva srpske slovesnosti i Srpskog učenog društva. 
Bio je protivnik Vuka Stefanovića Karadžića i, za razliku od njega, branio je etimološki pravopisni princip i negirao fonetski.
Smatrao je da književni jezik valja obogatiti slavjanoserbskim riječima.
Pošto je bio aktivni učesnik političke scene, on o svemu govori otvoreno i angažovano. Njegova poznata epska pesma napisana u heksametru je Prvi prelazak Crnog Đorđa iz Srbije u Srem. 
Karađorđe je predmet i njegovog glavnog istoriografskog dela Ustanak srpski pod Karađorđem. Ono što je posebno interesantno jeste to da je Hadžić bio prethodnik J. J. Zmaja, jer neke njegove rodoljubive i didaktičke pesme podsećaju na Zmajeve (Zora je, Glas Srbina 1830 i dr). U svojoj poeziji se dosta ugledao i na narodnu poeziju, ali u isto vreme bio prethodnik kako J. J. Zmaja tako i B. Radičevića. 
Uređivao je "Serbski letopis" i "Golubicu", pokrenuo časopis "Ogledalo serbsko" i pisao poeziju u stilu pseudoklasicizma. Prevodio je Homera, Kvinta Horacija Flaka, Publija Vergilija Marona, Marka Valerija Martijala, Johana Volfganga Getea, Gotholda Efraima Lesinga, Fridriha Šilera, Johana Gotfrida Herdera.
Izvor: Jovan Hadžić / Miloš Svetić (1799—1869)Jovan Hadžić eden.rs

1899. - Umro Dimitrije Stamenković (Beograd, 28.1.1845 - Beograd, 8.9.1899), trgovac i dobrotvor, predsednik Srpskog trgovačkog udruženja.

1928. - Rođen Karolj Ač (Subotica, 8.9.1928), književnik i prevodilac, lektor-prevodilac Radio Beograda.

1932. - Rođen Miodrag Vujačić Mirski (Rača Kragujevačka, 8.9.1932 - Beograd, 27.3.1997), slikar, profesor Fakulteta primenjenih umetnosti u Beogradu.

Slikar Mirski stvorio je zavidan slikarski opus - oko 470 dela. Na Fakultetu primenjenih umetnosti preuzeo je katedru odlaskom u penziju Milenka Šerbana (1973-1983) a njegov slikarski rad posebno je značajan zbog pojave „nove figuracije" početkom sedamdesetih gde se potpuno posvećuje ljudskoj figuri. 


Slikar Miodfrag Vujačić - Mirski poznat je kao slikar kod koga nalazimo izvenredan spoj tradicije i modernih rešenja.
Izvor: Galerija izvor, Arte.rs, Univerzitet umetnosti Beograd - istorijat

1942. - Želimir Žilnik, filmski reditelj i scenarista. Rođen je 8. septembra 1942. godine u Logoru na Crvenom krstu u Nišu, gde je njegova majka bila zatočena. 

Pažnju na sebe privukao je šezdesetih godina filmovima „Nezaposleni ljudi“ i „Rani radovi“, za koje je dobio međunarodne nagrade. Dobitnik je nagrade „Zlatni medved“, 1969. godine, za film „Rani radovi“ na Berlinskom međunarodnom filmskom festivalu i nagrade „Tedi“, 1995. godine, takođe na berlinskom festivalu, za film „Dupe od mramora“.

Dobitnik je više filmskih nagrada, između ostalih i Nagrade za životno delo Beogradskog festivala dokumentarnog i kratkometražnog filma 2013. godine.


Izvor: Zvanični sajt Želimira Žilnika,  Život se može proživeti bez stidaŽilnikova slika jednog veka, Wikipedia


1948. - Obnovljen rad Fudbalskog saveza Jugoslavije. 
Fudbalski savez Jugoslavije (FSJ) je osnovan 1919. godine u Zagrebu pod imenom Jugoslovenski nogometni savez, funkcionisao je do 1941. godine. 
Posle drugog svetskog rata obnovljen je 8. septembra 1948. u Beogradu kao udruženje republičkih i pokrajinskih fudbalskih saveza i ujedno je bila glavna organizacija fudbala u SFRJ. Postojao je do 1992. godine kada ga je nasledio FSSCG. Osnovne nadležnosti su mu bile razvoj fudbala u zemlji, organicacija takmičenja saveznog ranga, međunarodne veze, program pojedinih kategorija fudbalskih reprezentacija Jugoslavije.
Izvor : FSJ

1991. - Jugoslovenska republika Makedonija odlučila da se otcijepi od SFR Jugoslavije.

1992. - Regularne jedinice hrvatske vojske spalile na području trebinjske opštine 600 kuća i 26 srpskih sela, porušile pravoslavne crkve i oskrnavile mnoga groblja.

1995. - Ministri inostranih poslova SR Jugoslavije, Hrvatske i muslimanske vlade u Sarajevu postigli u Ženevi usmeni dogovor o podeli bivše Bosne i Hercegovine na dva entiteta - Republiku Srpsku i Muslimansko-Hrvatsku Federaciju i o osnovnim ustavnim principima.

1995. - U vazdušnim napadima na srpsko selo Zimlja kod Mostara, u kojima je učestvovalo 20 aviona NATO-saveza, poginulo 11, a ranjeno 17 civila.

1998. - U ataru dečanskog sela Glođani pripadnici MUP-a Srbije otkrili u kanalu i oko kanala za navodnjavanje, koji povezuju Bistricu i Radonjićko jezero 12 leševa.

2003. - "Studentski pokret Otpor"  dobitnik značajnih sredstava iz američke vlade povezanim organizacijama kao što su National Endowment for Democracy (NED), Međunarodni republikanski institut (IRI), i Američke agencije za međunarodni razvoj (USAID)
U Srbiju uglavnom poznat po akcijama protiv režima bivšeg predsednika SR Jugoslavije i Srbije Slobodana Miloševića zvanično je pristupio Demokratskoj stranci (DS).
Information started appearing about substantial outside assistance Otpor received leading up to the revolution. Otpor was a recipient of substantial funds from U.S. government-affiliated organizations such as the National Endowment for Democracy (NED), International Republican Institute (IRI), and US Agency for International Development (USAID). link

Više: The Otpor Connection in Egypt, Wikileaks OTPOR  PRETVORIO SE U RASADNIK MLADIH KADROVA I DRŽAVNIH FUNKCIONERA,  Tunisian Revolt: Another Soros/NED Jack-Up?Who Really Brought Down Milosevic? 

2009. - Umro Miodrag Vartabedijan Varta, akademski slikar, profesor Beogradske politehnike
(Mladenovac, 1933 - Beograd, 8.9.2009)

Miodrag Vartabedijan, rođen u Mladenovcu u jermenskoj porodici. Diplomirao je 1958. godine na Akademiji Primenjenih Umetnosti u Beogradu (odsek grafike), a 1961. god. završio je postdiplomske studije. Od 1958. god radio je kao tehnički urednik u mnogim listovima i izdavačkim kućama. 

Izlagao je više od trideset puta samostalno u zemlji i inostranstvu, i učestvovao je preko 200 puta na grupnim izložbama. 

Dobitnik je 85 nagrada u domenu grafičkog dizajna i likovnih umetnosti. Predavao je grafički dizajn i pismo na Višoj politehničkoj školi u Beogradu. Član je ULUPUDS-a, ULUS-a i Saveza novinara Srbije.

Organizovao je sedamnaest izložbi porodice Vartabedijan održanih od januara 1994. do sredine 2000. u muzejima, galerijama i centrima za kulturu širom Srbije i Crne Gore.

Važniji radovi: dizajn fotomonografija - ''Pećka patrijaršija'', ''Rusija'', ''Hilandar'', ''Cigani sveta'', ''Kina'', ''Tibet'' štampan na 14 jezika u 240.000 tiraža, "Studenica", ''Crna Gora – ekološka država'',''Sabori Srbije'', Srpski srednjevekovni novac''
Izvor: Udruženje likovnih umetnika primenjenih umetnosti i dizajnera Srbije (ULUPUDS)BEOGRADSKA TVRĐAVA na VARTINIM minijaturama  autor: Miodrag Vartabedijan Varta 

Izvori: LINK, LINK, LINK

No comments:

Post a Comment

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...