Kralj Dušan Stefan Nemanjić :: episkop Visarion Pavlović :: Jovan Hadžić pisac :: Dimitrije Stamenković :: Karolj Ač književnik :: Želimir Žilnik, filmski reditelj :: FSL :: Republiku Srpsku i Muslimansko-Hrvatsks Federacija :: Studentski pokret Otpor ::Miodrag Vartabedijan Varta, akademski slikar
8. septembar kroz istoriju
1331. - Krunisan je srpski kralj Dušan Stefan Nemanjić (Zeta, oko 1308 — 20.12.1355).
Srpskog velmožu Dušana Stefana Nemanjića, sina kralja Stefana Dečanskog, arhiepiskop Danilo Drugi krunisao na državnom saboru u gradu Svrčin /u južnom delu Kosova/ u 23. godini života za kralja Srbije.
Stefan Uroš IV Dušan — najmoćniji vladar iz srpske dinastije Nemanjića i prvi srpski car.
Za kralja krunisan 8. septembar 1331. godine u Svrčinu, za cara 16. april 1346. u Skoplju .
Za vladavine kralja, a potom cara Dušana, srpska srednjovekovna država dostiže svoj zenit: teritorijalno, ovaj potomak Stefana Nemanje bejaše osvojio "dve trećine Balaknskog poluostrva", "devet desetina vizantijskog carstva". U XIV veku, piše S. Ransimen, "car Stefan Dušan bio je možda najmoćniji vladalac u Evropi": pošto bejaše zauzeo Epir, Tesaliju, Etoliju i Akarnaniju, njegova država prostirala se "od Dunava do Korintskog zaliva, i od Jadrana do Jegejskog mora" (G. Ostrogorski).
Vizantiji bejahu preostali jedino Trakija, skoro opustela i izmučena dugogodišnjim ratom, Solun i Carigrad. Poslednjih godina vladavine cara Dušana, njegova osnovna politička želja bila je osvajanje Carigrada.
 |
| Teritorija Srbije za vreme vladavine Dušana Silnog |
Više puta ponovljeni predlozi Mlecima da uđu u koaliciju s njim, nisu prihvaćeni: bez učešća ratne flote (koju nije imao), Carigrad je bio neosvojiv. Iako se gordo potpisivao sa "Stephanus redž.... fere totius imperii Romanie dominus" ("...gospodar skoro celoga carstva Romanije < Vizantije> "), ili "car Srbljem, Grkom, Blgarom i Arbanasom", "car Srbije i Romanije, despot od Arte, grof od Vlahije", Stefan Dušan nije imao moći ni dovoljno istorijskog "vremena" da višedecenijski nemanjićki san (počevši od kralja Stefana Uroša II Milutina) dogradi u stabilno državno zdanje: carstvo koje će uspešno zameniti hiljadugodišnju Vizantijsku imperiju na Balkanu.
Smrt je pretekla ovog vladara u njegovim ambicioznim planovima: umro je relativno mlad, u četrdeset i osmoj godini života. Izvanredni vojni i politički uspesi Stefana Dušana, ostvareni u kratkom vremenu, nisu mogli da budu praćeni odgovarajućim procesom ekonomskog, privrednog i kulturnog uobličenja i učvršćenja srpsko-grčke zajednice: stoga je njegova državna tvorevina bila tako kratkoveka.
Posle njegove smrti, srspko carstvo se raspalo na državice koje su vodili oligarski: brojne parcijalne interese nije više mogao ujediniti nijedan steg, nijedna moćnija vlasteoska kuća.
1731. - Bački episkop Visarion Pavlović u Novom Sadu otvorio latinsko-slovensku školu, koja je imala odlike niže realne gimnazije.
Ova obrazovna institucija nastavila je svoj rad do 1789. godine kada je postala državna gimnazija za sve veroispovesti. U njoj je jedno vreme predavao i Jovan Rajić. Knjige su dobavljane uglavnom iz Rusije zbog sličnosti jezika.
Ova škola je početkom pete decenije 18. veka, 1740. ili 1741. g., u vreme kada je on podigao prvu reprezentativnu rezidenciju bačkih episkopa u Petrovaradinskom šancu, prerasla u Duhovni kolegijum za mlade bogoslove, svojevrsnu duhovnu akademiju – prvu srpsku viokoobrazovnu instituciju.
Dionisije Novaković profesor filosofije i teologije, Jovan Rajić teolog i istoričar, Zaharija Orfelin, pesnik, istoričar, bakrorezac, barokni prosvetitelj, graver, kaligraf i pisac udžbenika.
1799. - Rođen srpski pisac, prevodilac i političar Jovan Hadžić, poznat i kao Miloš Svetić, autor "Građanskog zakonika kneževine Srbije".
Osnivač je i prvi predsednik Matice srpske (Matica srpska je naučno, književno i kulturno društvo sa sedištem u Novom Sadu.), dopisni član Društva srpske slovesnosti i Srpskog učenog društva.
Bio je protivnik Vuka Stefanovića Karadžića i, za razliku od njega, branio je etimološki pravopisni princip i negirao fonetski.
Smatrao je da književni jezik valja obogatiti slavjanoserbskim riječima.
Pošto je bio aktivni učesnik političke scene, on o svemu govori otvoreno i angažovano. Njegova poznata epska pesma napisana u heksametru je Prvi prelazak Crnog Đorđa iz Srbije u Srem.
Karađorđe je predmet i njegovog glavnog istoriografskog dela Ustanak srpski pod Karađorđem. Ono što je posebno interesantno jeste to da je Hadžić bio prethodnik J. J. Zmaja, jer neke njegove rodoljubive i didaktičke pesme podsećaju na Zmajeve (Zora je, Glas Srbina 1830 i dr). U svojoj poeziji se dosta ugledao i na narodnu poeziju, ali u isto vreme bio prethodnik kako J. J. Zmaja tako i B. Radičevića.
Uređivao je "Serbski letopis" i "Golubicu", pokrenuo časopis "Ogledalo serbsko" i pisao poeziju u stilu pseudoklasicizma. Prevodio je Homera, Kvinta Horacija Flaka, Publija Vergilija Marona, Marka Valerija Martijala, Johana Volfganga Getea, Gotholda Efraima Lesinga, Fridriha Šilera, Johana Gotfrida Herdera.
Izvor: Jovan Hadžić / Miloš Svetić (1799—1869), Jovan Hadžić eden.rs1899. - Umro Dimitrije Stamenković (Beograd, 28.1.1845 - Beograd, 8.9.1899), trgovac i dobrotvor, predsednik Srpskog trgovačkog udruženja.
1928. - Rođen Karolj Ač (Subotica, 8.9.1928), književnik i prevodilac, lektor-prevodilac Radio Beograda.
1932. - Rođen Miodrag Vujačić Mirski (Rača Kragujevačka, 8.9.1932 - Beograd, 27.3.1997), slikar, profesor Fakulteta primenjenih umetnosti u Beogradu.
Slikar Mirski stvorio je zavidan slikarski opus - oko 470 dela. Na Fakultetu primenjenih umetnosti preuzeo je katedru odlaskom u penziju Milenka Šerbana (1973-1983) a njegov slikarski rad posebno je značajan zbog pojave „nove figuracije" početkom sedamdesetih gde se potpuno posvećuje ljudskoj figuri.
Slikar Miodfrag Vujačić - Mirski poznat je kao slikar kod koga nalazimo izvenredan spoj tradicije i modernih rešenja.
Izvor: Galerija izvor, Arte.rs, Univerzitet umetnosti Beograd - istorijat
1942. - Želimir Žilnik, filmski reditelj i scenarista. Rođen je 8. septembra 1942. godine u Logoru na Crvenom krstu u Nišu, gde je njegova majka bila zatočena.
Pažnju na sebe privukao je šezdesetih godina filmovima „Nezaposleni ljudi“ i „Rani radovi“, za koje je dobio međunarodne nagrade. Dobitnik je nagrade „Zlatni medved“, 1969. godine, za film „Rani radovi“ na Berlinskom međunarodnom filmskom festivalu i nagrade „Tedi“, 1995. godine, takođe na berlinskom festivalu, za film „Dupe od mramora“.
Izvor: Zvanični sajt Želimira Žilnika, Život se može proživeti bez stida, Žilnikova slika jednog veka, Wikipedia
1948. - Obnovljen rad Fudbalskog saveza Jugoslavije.
Fudbalski savez Jugoslavije (FSJ) je osnovan 1919. godine u Zagrebu pod imenom Jugoslovenski nogometni savez, funkcionisao je do 1941. godine.
Posle drugog svetskog rata obnovljen je 8. septembra 1948. u Beogradu kao udruženje republičkih i pokrajinskih fudbalskih saveza i ujedno je bila glavna organizacija fudbala u SFRJ. Postojao je do 1992. godine kada ga je nasledio FSSCG. Osnovne nadležnosti su mu bile razvoj fudbala u zemlji, organicacija takmičenja saveznog ranga, međunarodne veze, program pojedinih kategorija fudbalskih reprezentacija Jugoslavije.
Izvor : FSJ
1991. - Jugoslovenska republika Makedonija odlučila da se otcijepi od SFR Jugoslavije.
1992. - Regularne jedinice hrvatske vojske spalile na području trebinjske opštine 600 kuća i 26 srpskih sela, porušile pravoslavne crkve i oskrnavile mnoga groblja.
1995. - Ministri inostranih poslova SR Jugoslavije, Hrvatske i muslimanske vlade u Sarajevu postigli u Ženevi usmeni dogovor o podeli bivše Bosne i Hercegovine na dva entiteta - Republiku Srpsku i Muslimansko-Hrvatsku Federaciju i o osnovnim ustavnim principima.
1998. - U ataru dečanskog sela Glođani pripadnici MUP-a Srbije otkrili u kanalu i oko kanala za navodnjavanje, koji povezuju Bistricu i Radonjićko jezero 12 leševa.
2003. - "Studentski pokret Otpor" dobitnik značajnih sredstava iz američke vlade povezanim organizacijama kao što su National Endowment for Democracy (NED), Međunarodni republikanski institut (IRI), i Američke agencije za međunarodni razvoj (USAID).
U Srbiju uglavnom poznat po akcijama protiv režima bivšeg predsednika SR Jugoslavije i Srbije Slobodana Miloševića zvanično je pristupio Demokratskoj stranci (DS).
Više: The Otpor Connection in Egypt, Wikileaks , OTPOR PRETVORIO SE U RASADNIK MLADIH KADROVA I DRŽAVNIH FUNKCIONERA, Tunisian Revolt: Another Soros/NED Jack-Up?, Who Really Brought Down Milosevic?
2009. - Umro Miodrag Vartabedijan Varta, akademski slikar, profesor Beogradske politehnike
(Mladenovac, 1933 - Beograd, 8.9.2009)
Miodrag Vartabedijan, rođen u Mladenovcu u jermenskoj porodici. Diplomirao je 1958. godine na Akademiji Primenjenih Umetnosti u Beogradu (odsek grafike), a 1961. god. završio je postdiplomske studije. Od 1958. god radio je kao tehnički urednik u mnogim listovima i izdavačkim kućama.
Izlagao je više od trideset puta samostalno u zemlji i inostranstvu, i učestvovao je preko 200 puta na grupnim izložbama.
Dobitnik je 85 nagrada u domenu grafičkog dizajna i likovnih umetnosti. Predavao je grafički dizajn i pismo na Višoj politehničkoj školi u Beogradu. Član je ULUPUDS-a, ULUS-a i Saveza novinara Srbije.
Organizovao je sedamnaest izložbi porodice Vartabedijan održanih od januara 1994. do sredine 2000. u muzejima, galerijama i centrima za kulturu širom Srbije i Crne Gore.
Važniji radovi: dizajn fotomonografija - ''Pećka patrijaršija'', ''Rusija'', ''Hilandar'', ''Cigani sveta'', ''Kina'', ''Tibet'' štampan na 14 jezika u 240.000 tiraža, "Studenica", ''Crna Gora – ekološka država'',''Sabori Srbije'', Srpski srednjevekovni novac''
Izvor: Udruženje likovnih umetnika primenjenih umetnosti i dizajnera Srbije (ULUPUDS), BEOGRADSKA TVRĐAVA na VARTINIM minijaturama autor: Miodrag Vartabedijan Varta Izvori: LINK, LINK, LINK
No comments:
Post a Comment